Vraag: is boeterente bij vervroegde aflossing hypotheek aftrekbaar?

Ja. U betaalt nu een lager percentage rente over het zelfde van de bank (oorspronkelijk voor aankoop van uw woning) geleende bedrag. De kosten om dat te bereiken mag u aftrekken van het inkomen waar uw belasting over berekend wordt.

Om twee redenen betaalt u nu een lagere rente. Allereerst is de rentestand op dit moment lager dan enkele jaren geleden: de rente op nieuwe hypotheken is nu 3,9% tot 7,0% terwijl dat zes jaar geleden 6,0% tot 8,0% was. Bovendien is de waarde van uw huis in die tijd gestegen met vijftig tot honderd procent, waardoor het door de bank gefinancierde deel flink is gedaald. Nu de bank minder risico loopt, behoeft zij daar ook minder vergoeding voor te ontvangen en kan uw rente omlaag.

De bank werkt als middenstander

Ook de bank is een soort middenstander die dingen verkoopt die door anderen worden geleverd. Toen u uw huis kocht, heeft de hypotheekbank bij haar leveranciers geld ingekocht om aan u te kunnen uitlenen. Zeg maar rustig dat de bank het geld aan u verhuurt: om het geld te mogen gebruiken (namelijk om in te wonen) betaalt u iedere maand een vast bedrag (het is dus niet gratis). De kosten die de bank bij aanvang maakte zijn deels verdisconteerd in de rente die u maandelijks betaalt. Nu u uw oude lening aflost, rekent de bank uit wat haar verlies is doordat het geld niet meer tegen de oude condities verhuurd kan worden. Dit verlies betaalt u, in de vorm van een boeterente. Heeft u voordeel bij het oversluiten van uw lening? Meestal niet, ook al lijkt het soms anders. U betaalt namelijk nu in een keer de winst die de bank anders in de loop van meerdere jaren bij elkaar moet sprokkelen en de winst van de bank is uw verlies. Gesteld dat u over een half jaar plotseling wilt verhuizen? Dan had u toch al boetevrij mogen aflossen. Voorlopig heeft u daar niet zo veel aan. Maar heeft u zich nu weer vastgelegd op een veel te lange vaste rente? Op dit moment dragen de leningen met korte vaste rente (bijvoorbeeld een jaar) de laagste rente. Hoe groot denkt u dat de kans is dat de rente stijgt? De bank heeft zich er flink voor ingedekt, misschien durft u het risico te dragen een deel van de winst naar uzelf toe te laten komen door te speculeren op een laagblijvende rente. Als u de niet betaalde rente gebruikt voor aflossing op de lening, zit u op termijn het beste.

Bereken de contante waarde

Om uw voor- of nadeel te berekenen moet u terug grijpen naar de voorwaarden uit uw oude lening. Is het verschil positief of negatief (voor u)? Eerst berekent u wat u nu in een keer betaalt. Dat vergelijkt u met de bedragen die u per maand bespaart, tot de eerstvolgende renteherzieningsdatum volgens de oude voorwaarden. U moet niet gewoon alle maandbedragen optellen, maar de contante waarde berekenen; die ligt een stuk lager omdat iemand in de komende jaren de rente betaalt op het nu eenmalig betaalde bedrag. Voor de goede orde: ik zie het niet ontvangen van rente op uw spaarrekening ook als het betalen van rente. Het berekenen van de contante waarde is een vervelend klusje. Daarom heb ik een spreadsheet (Microsoft Excel 97) samengesteld, die u gratis kunt downloaden. U vult het aantal maanden, het maandelijkse bedrag en de rente per jaar in. De uitkomst is de contante waarde van uw besparing. Deze contante waarde vergelijkt u met het nu in een keer betaalde bedrag.

Fiscale consequenties

Onder het huidige fiscale regime mag u het nu in een keer betaalde bedrag ook in het jaar van betaling aftrekken van uw inkomen. De huidige verwachting is dat enkele tarieven voor de inkomstenbelasting vanaf 2001 lager zullen zijn dan nu. Bij overigens gelijkblijvend inkomen haalt u er dus voordeel uit om uw toekomstige rente reeds nu te kunnen aftrekken. Maar weet u wel zeker dat uw inkomen niet stijgt, waardoor u over twee jaar een veel hoger marginaal belastingtarief heeft? Mocht dat het geval zijn, dan keert uw fiscale winst terug als fiscaal verlies.

© Jeroen van Rossum, 1 februari 2000.