Vraag: welk tarief moet een freelancer rekenen?Is er een richtlijn waarin wordt aangegeven welke opslag een freelancer bovenop een normaal salaris kan rekenen? Stel een freelancer had een salaris van veertig gulden bruto in loondienst, wat zou hij / zij moeten rekenen als tarief aan de klanten om ongeveer hetzelfde over te houden? L.G. C. te N. |
Houd als minimumcalculatie aan dat de loonkosten 200% van het bruto uursalaris zijn. Het verschil tussen bruto uursalaris en loonkosten wordt gevormd door vakantiegeld, vakantiedagen, eigen risico aan ziektedagen, sociale verzekeringen, administratie en een beperkt verkoopapparaat. Een verstandig verkooptarief is 150% tot 250% van de loonkosten, afhankelijk van bedrijfstak en beroepsgroep.
Hoe kunnen grote uitzendbureaus als Randstad dan toch rondkomen met een opslag van soms minder dan 90%, dus van een verkooptarief van 190%? Deels kunnen ze kosten besparen omdat ze in hele grote volumes handelen; kleine opdrachtgevers betalen ook een veel hoger tarief dan grote opdrachtgevers. En wat ze nooit toegeven, maar altijd verpakken in half ideologische prietpraat: ze snijden hun uitzendkrachten waar je bij staat. Historisch is het verschil tussen werken voor bruto lonen en netto lonen. Een heel technische kwestie (het kostte jaren om hier binnen de vakbeweging begrip voor te krijgen) die de gemiddelde uitzendkracht drieduizend gulden netto per jaar kostte. Erg veel geld als je rond het mionimumloon verdient.
Wanneer je als freelancer een goed (of eigenlijk druk) jaar hebt gehad, dan laat de calculatie voor loonkosten ruimte voor een leuke dertiende maand. Maar het wil ook wel eens tegen zitten. Wat ik als verstandig verkooptarief noem is wat grote dienstverleners (bodyshoppers waar de freelancers op de loonlijst staan) hanteren. Dat is het tarief waar je als freelancer tegen aan moet schurken. Zit je met je tarief te laag, dan heeft dit twee effecten: je komt financieel niet uit en opdrachtgevers nemen je niet voor serieus. Met welke pretenties ga je immers freelancen? Als je van jezelf denkt dat je twaalf in een dozijn bent, dan kun je beter in loondienst gaan en blijven. De serieuze freelancer heeft gewoon wat extra te bieden: meer flexibiliteit, vakmatig beter, krachtdadiger, meer lef, een bredere ervaring. Voor een opdrachtgever die dat niet wil betalen, moet je niet willen werken; nog veel belangrijker dan het geld is voor freelancers de wetenschap dat ze gewaardeerd worden (omdat ze anders niet gevraagd worden).
Binnen de calculatie van de loonkosten is leegloop niet gedekt; freelancers zitten regelmatig thuis (zonder inkomen), tussen twee opdrachten door. Dat zijn allemaal onbetaalde uren. Er moet dus gespaard worden voor het betalen van de leegloop, in de tijden dat er wel werk is. Hoeveel leegloop heb je? Dat hangt er van af; tegenwoordig soms maar een paar weken (tijdens onderhandelingen werk je natuurlijk ook niet), tot 1996 had je ook wel eens drie maanden geen werk.
Opleiding krijgen werknemers vaak cadeau, terwijl je daar als freelancer zelf voor opdraait. Dat kost uren, maar er moet ook betaald worden voor boeken, materialen, docenten, entrees (voor vakbeurzen) en zo voort. Waar de kosten in gaan zitten is afhankelijk van het vakgebied; reken als consultant aan out of pocket kosten tussen de vijf- en tienduizend gulden per jaar. Doe je die uitgaven niet, dan merk je dat binnen drie jaar aan tarief en hoeveelheid leegloop.
Een belangrijke kostenpost, die weer samenhangt met de leegloop, is die van het verkoopapparaat. Er zijn verkopers die hun werk doen voor 20% van de omzet en soms wordt deze fee zelfs grotendeels aan de opdrachtgever in rekening gebracht. Er zijn echter ook verkopers die minimaal 40% van het door de opdrachtgever betaalde bedrag willen hebben. Volgens de theorie gaat het dan om de betere opdrachten, maar het kost natuurlijk een hoop smak.
Een kostenpost die iedereen graag vergeet: de debiteuren.
Werknemers krijgen rond de twintigste van iedere maand hun salaris bijgeschreven. Gebeurt dat niet, dan kost het de werkgever heel veel extra. Een freelancer heeft niet diezelfde bescherming als een werknemer. Je factureert na iedere week (wat gemiddeld op de twintigste van de maand is) of na afloop van iedere maand. Daarna begint het grote wachten.
Ook al is de contractueel vastgelegde betalingstermijn acht dagen of vier weken, weinig opdrachtgevers hebben hun administratie zodanig op orde dat ze binnen vijf weken betalen. Omdat telebankieren een kunst is die slechts weinigen onder de knie hebben moet je dan vaak nog twee weken wachten tot je aan je geld kunt komen. Je hebt dus al twee maanden rentenadeel te pakken. Dit is een reëel nadeel, omdat het voor onder andere de Belastingdienst geen reden is om uitstel van betaling te verlenen en er dus geld uit andere potjes moet komen. Ooit was een opdrachtgever zo brutaal om mij te suggereren een persoonlijke lening bij de bank af te sluiten, omdat hij niet zo snel kon betalen. Wees niet verbaasd als het geld een enkele keer wat langer onderweg is. Juist vorige week kreeg ik (na eindeloos aanmanen) een factuur betaald voor uren december; sinds de factuurdatum is dat geld twaalf weken en drie dagen onderweg geweest. De uren over november heeft die opdrachtgever op dit moment nog steeds niet betaald. Het gaat om een groot bedrijf, waarvan de grootste aandeelhouder prominent op de AEX genoteerd is. Er is een tussenpersoon bij betrokken die ook aan de Amsterdamse beurs is genoteerd en 40% marge inhoudt. Maar kleintjes zijn niet altijd beter.
Een klein marktonderzoekje: zijn er freelancers die mee doen als we een database publiceren van opdrachtgevers en tussenpersonen waar je lang op je geld moet wachten? Ik denk aan bedrag, factuurdatum, betaaldatum en registratiedatum. Naam en adres van opdrachtgever en tussenpersoon zijn natuurlijk van belang; gegevens van de freelancer dienen we te registreren voor als opdrachtgevers klagen dat ze onterecht wanbetaler genoemd worden. In een tijd dat er te weinig mensen zijn om de klus te klaren (zoals nu het geval is) is het natuurlijk vervelend als freelancers niet voor je bedrijf willen werken omdat je zo slecht van betalen bent. Maar wat zou de beurskoers doen van een bedrijf dat in de schijnwerpers staat om haar slechte betalingsgedrag?
Een laatste kostenpost is die van het debiteurenrisico. Dan verkopen we de boot zie ik niet als optie. Toch gebeurt het eens in de zoveel tijd dat de opdrachtgever geen geld heeft om zijn freelancers te betalen. Het is dan meestal aan iets anders uitgegeven, dat kennelijk belangrijker werd gevonden. Neem op tijd je verlies en stop de job, is het enige goede advies. Iemand die geen geld meer heeft gaat alleen maar smoezen verzinnen, en voor je het weet krijg je naar je hoofd geslingerd dat jij je werk niet goed gedaan zou hebben. Per saldo moet je dus gewoon een percentage van je omzet reserveren voor dit soort calamiteiten.
© Jeroen van Rossum, 3 april 2000.