Vraag: belasting op overwaarde bij emigratie? We hebben plannen om volgend jaar te emigreren. Ik heb me laten vertellen dat ik belasting moet betalen op de overwaarde als ik mijn huis verkoop. Vermogensbelasting weet ik, maar zijn er in dit soort gevallen andere belastingen waar ik rekening mee moet houden? O.S.D. G. te Westervoort.

Overwaarde is de populaire term voor wat er overblijft als bij verkoop van een woning de hypotheeklening wordt afgelost. Het is niet vreemd om te veronderstellen dat je van dat bedrag belasting moet betalen: het betekent immers dat je winst gemaakt hebt.

Zou u het huis gekocht hebben als onderdeel van uw onderneming, dan zou u de betaalde som op de balans van uw onderneming hebben staan onder de activa (bezittingen) en de hypotheeklening onder de passiva (schulden). Betaalt u bij aankoop van het pand een deel uit eigen spaargeld dan is het gevolg dat dit bedrag op uw balans verschijnt als eigen vermogen, of dat het eigen vermogen vergroot wordt met het uit spaargeld betaalde bedrag. Aflossingen op de lening worden geboekt als verlaging van de schuld aan de hypotheekbank en (indien u prive aflost) als vergroting van de schuld die de onderneming aan u heeft in de vorm van uw eigen vermogen; aflossingen hebben geen invloed op de te betalen belasting als u het huis verkoopt, ondanks dat de overwaarde groter is. Boekt u jaarlijks afschrijvingen in uw boekhouding, dus verminderingen van de waarde van bezittingen en via de jaarlijkse resultatenrekening verlaging van het eigen vermogen, dan staat er op uw balans een lagere overwaarde - maar bij verkoop betaalt u belasting over de overwaarde die u meer realiseert dan volgt uit de balans.

Nu heb ik niet van u begrepen dat uw woning deel van uw onderneming is; u bewoont de woning zelf en heeft deze als gewone woningzoekende prive gekocht. Daarom hoeft u in principe geen belasting te betalen over de verkoopopbrengst van uw woning. Bij verkoop verschuift het nu door u in uw woning belegde vermogen automatisch van Box1 naar Box3. Dat kunt u probleemloos meenemen naar uw nieuwe woonland, maar u kunt het ook in Nederland blijven beleggen. Als u in Nederland belegt betaalt u belasting in Box3, wat u jaarlijks van de waarde 1,2% belasting kost, tenzij u bent gaan wonen in een land waar Nederland een belastingverdrag mee heeft dat bepaalt dat u de belasting betaalt in uw nieuwe woonland - dat is meestal duurder.

Mogelijk heeft u ooit een soort kapitaalverzekering, levensverzekering of kapitaal-leven-verzekering afgesloten die bedoeld was om ooit een deel van uw hypotheeklening af te lossen. Het hangt er van af hoe groot de uitkering zal zijn, maar ook in welk jaar de polis is afgesloten en hoeveel premie er betaald is, of en zo ja hoeveel belasting u moet betalen. Daar zitten dus te veel variabelen in om iets zinnigs te kunnen zeggen zonder alle papieren er bij.

Duidelijk mag zijn dat de materie complex is. Mijn uitleg is bedoeld om duidelijk te maken dat een reeks omstandigheden relevant is, en om aan te geven op welke bedragen belasting u ongeveer mag rekenen. Uw individuele omstandigheden zijn echter relevant. Als u het echt goed geregeld wilt hebben en u echt wilt weten hoe het zit, kan een betaald adviesgesprek zinvol zijn. Een adviseur is in staat om het verschil tussen uitleg en procedurele regels uit te filteren, en rekening te houden met individuele omstandigheden.
In communicatie met de Belastingdienst weet een professional dit zo te verwoorden dat het voor de Belastingdienst herkenbaar is; voor een particulier is het geen schande als dat niet lukt, maar de consequentie van bezuinigen op professionele begeleiding.

© Jeroen van Rossum, 5 september 2007.